‘Het is zeker geen politieke film. Hoewel ik mij baseer op feiten en ware gebeurtenissen, is het een interpretatie in een deels fictieve setting.’ Regisseur Xavier Durringer (1963) zet meteen de puntjes op de i. ‘En toch is La Conquête voor 99 procent realiteit…’ Realiteit die voortkomt uit een langdurige en nauwgezette studie naar de verrijzenis van de Franse politieke underdog Nicolas Sarkozy, die tegen alle verwachting van de haaien die hem omringen, uiteindelijk doorstoot naar het hoogste ambt.
Zijn gezicht verschijnt meerdere malen per week op televisie, ook buiten Frankrijk. Nicolas Sarkozy bracht op weg naar de Franse regeringstop een aardverschuiving teweeg, schopte heilige politieke huisjes omver en deelde een forse tik uit aan het adres van zijn vastgeroeste, in zichzelf gekeerde collega’s. In plaats van zich te verschuilen achter de schermen maakte Sarkozy heel Frankrijk tot zijn politieke arena en bespeelde volk en media als een waar virtuoos.
La Conquête was in thuisland Frankrijk al vóór de vertoning tijdens het filmfestival in Cannes controversieel. Een film over een nog levende en zelfs zittende president is een huzarenstukje dat schreeuwt om schandaal. Dat La Conquête zich openbaarde als een inktzwarte satire bleek een strategische zet aan de kant van Durringer. Wie kan er immers vallen over satire?
Is politiek volgens Durringer één grote komedie?
XD: ‘Ergens wel, maar een komedie met serieuze en scherpe kanten. Zoals we zien is het een voortdurend steekspel over en weer, tegenvallers incasseren, elkaar de loef af steken en proberen je tegenstander steeds een stap voor te zijn. En Nicolas Sarkozy was en is daar heel goed in…’
Waarom heeft u gekozen voor deze specifieke periode in de loopbaan van Sarkozy?
XD: ‘Het is een periode waarin veel gebeurde. Het is de verrijzenis van een politieke underdog die tegen alle verwachting van zijn door de wol geverfde collega’s de politieke top bereikt maar daar in zijn privéleven ook een hoge prijs voor betaald.’
De film geeft heel scherp de rivaliteit en het gekonkel achter de schermen weer – het is bijna een waarschuwing voor mensen die politieke ambities hebben.
XD:‘Dat zou je bijna denken maar het is meer om een voor velen onbekende wereld bloot te leggen en te laten zien hoe die mechanismen achter de schermen werken. Achter de vriendelijke lach op televisie gaat een keiharde wereld van machtspelletjes schuil. Sarkozy was feitelijk de eerste die de strijd onder het volk bracht en raakte daarmee een gevoelige snaar bij veel Fransen. Het klassieke voorbeeld van de man van het volk, die met veel charisma en overtuigingskracht zijn boodschap uitdraagt en in het geval Sarkozy daarvoor heel duidelijk de media inzet.’
Het brede optreden in de media van Sarkozy heeft wel bijgedragen aan de mogelijkheid om La Conquête te realiseren.
XD: ‘Inderdaad, het was toch altijd een waagstukje om een film te maken over zittende politici. Je loopt tegen allerlei juridische barrières op. Alleen het gebruik van een echte naam kan al op tegenstand stuiten. Het optreden en de aanpak van Sarkozy hebben de omgang met de media opengebroken en de voorheen zo sterk aanwezige grens tussen enerzijds het openbare en publiekelijke optreden en anderzijds de privésfeer is verdwenen. Politiek speelt zich sinds Sarkozy in Frankrijk meer dan ooit tevoren af in de media. De politieke strijd wordt niet meer gestreden achter gesloten deuren maar ligt op straat. Daarbij liet Sarkozy de pers en media ruimhartig toe in zijn privéleven, dat voor een aanzienlijk deel ook tot een constructie werd. Sarkozy bepaalde zelf in hoge mate welk verhaal er over zijn persoon, zijn leven en de politieke gang en wandel in de media kwam. Heel slim natuurlijk.’
Het zijn erg Amerikaanse taferelen. Er zijn momenten in La Conquête dat je bijna moet denken aan John F. Kennedy, die veel mensen achter zich kreeg door zijn optreden in de media en het zorgvuldig geconstrueerde beeld in de openbaarheid.
XD: ‘Ja, hij (Sarkozy) zal van de Amerikaanse aanpak zeker een graantje meegepikt hebben. Sarkozy en zijn team weten bij publieke optredens exact hoeveel camera’s er zijn en waar die staan. Er wordt zo min mogelijk aan het toeval over gelaten. De camera’s zijn net zo aanwezig als de bodyguards, die niet van zijn zijde wijken. Ook dat beeld van die bodyguards spreekt natuurlijk tot de verbeelding. Het geeft hem status en getuigt van macht. In New York eiste Sarkozy van de Amerikaanse president voor zijn deelname aan een hardloopwedstrijd een protection level 5. Daarvoor worden dus scherpschutters en een compleet leger aan bodyguards uit de kast getrokken. Normaal krijgt een minister, want dat was Sarkozy op dat moment nog, protection level 2.’
Grootheidswaanzin?
XD: ‘Nee, niet eens, het hoort allemaal bij de act, het beeld dat Sarkozy aan het volk wil verkopen.’
Er zitten veel zaken en gebeurtenissen in de film die politiek gevoelig liggen. Leverde dat geen groot risico op bij de totstandkoming van de film?
XD: ‘We zijn heel zorgvuldig te werk gegaan met in onze achterhoede een flink team van juristen, die bij twijfel zaken tegen het licht konden houden. Vooral omdat we niet uit wilden gaan van geruchten maar van feiten. Die feiten haalden we uit boeken van politici en journalisten en ongeveer honderd uur aan beeldmateriaal afkomstig van televisie uitzendingen.’
Ondanks het geleverde beeldmateriaal kregen de Franse omroepen het toch wat benauwd.
XD: ‘Het blijft toch een film over een zittende president en dat ligt gevoelig. De Franse omroepen zijn financieel afhankelijk van de staat en er bestond vrees dat ze door hun verbondenheid aan een kritische film over Sarkozy hun eigen graf zouden graven. De omroepen distantieerden zich dan ook van de film… alleen Canal Plus kwam over de brug.’
Sarkozy heeft laten weten dat hij de film niet gaat zien. Voornaamste reden zou zijn dat hij niet nog eens de confrontatie aan wil gaan met het verlies van zijn vrouw Cecilia. Je zou bijna denken dat Sarkozy een echt mens is. Maakt zo’n reactie nu ook deel uit van de act Sarkozy?
XD: ‘Ja, daar kunnen we niet omheen. Alle publieke uitingen van Sarkozy staan in dienst van een groter geheel en dat is zijn politieke status en carrière.’
Ergens is dat toch vreselijk dat je bij iemand als Sarkozy vrijwel nooit zeker weet of je met een oprechte man of een gespeelde act te maken hebt. Hij komt er in de film dan ook niet al te best vanaf. Denkt u dat de film de mening van mensen ten aanzien van zijn persoon kan beïnvloeden?
XD:‘Nee, mensen zullen dit toch zien als een film, vermakelijk maar niet serieus te nemen. Daarbij laat de aanhang van Sarkozy zich niet van zijn stuk brengen. En de echt serieuze zaken nemen ze op de koop toe. Dat zijn toch heel vreemde mechanismen. Kijk nu eens naar de zaak rond de van verkrachting beschuldigde Dominique Strauss –Kahn. In Frankrijk is hij door deze zaak amper minder populair geworden en Fransen zien hem zelfs graag terugkeren in Frankrijk. En kijk eens in Italië. Berlusconi wordt met het ene na het andere schandaal om zijn oren geslagen maar kan toch nog steeds rekenen op een aanzienlijke aanhang.’
Toch is Sarkozy in de film vergeleken met zijn tegenstanders Chirac en De Villepin nog een lieverdje. Chirac en De Villepin komen veel onsympathieker uit de verf. Was dat een bewuste keuze?
XD: ‘Nee, niet echt…maar het geeft wel aan dat Sarkozy als persoon eerder goedkeuring en zelfs waardering kan wegdragen dan zijn geharde, uit de hoogte opererende politieke collega’s van de oude stempel. Hij pakt het gewoon slimmer en eigentijdser aan. Sarkozy komt er mee weg om deze week vol overtuiging een bepaald standpunt in te nemen en volgende week met dezelfde overtuigingskracht een compleet tegenovergesteld standpunt te verdedigen.’
Dat klinkt bijna als vals zingen. Als je het doet, doe het dan vol overtuiging dan kom je ermee weg.
XD: ‘hahaha, ik heb Sarkozy alleen nog niet horen zingen…’
Heeft u waardering voor Sarkozy?
XD: ‘Nee…hij is slim en gewiekst maar waardering, nee dat gaat te ver. Kijk, je kunt in de film natuurlijk met hem meevoelen wanneer de spanningen met zijn vrouw Cecilia zich openbaren. Maar ook dat maakt deel uit van de wereld van Sarkozy. Er is een voortdurend spanningsveld tussen waarheid, fictie en constructie. Ik reageer daar, net als de toeschouwers steeds weer anders op.’
Is het een soort emotionele verdeel en heers tactiek…
XD: ‘ Ja, je krijgt heel moeilijk greep op de ware Sarkozy. De mens blijft verborgen en wanneer zich emoties tonen, dan is het de vraag of ze oprecht zijn.’
Is Nicolas Sarkozy de beste acteur in Frankrijk?
XD:‘haha, in feite wel.
Draagt u met uw film niet bij aan de mythevorming rond Sarkozy. Wordt zijn narcistische ego niet enorm gestreeld door het feit dat hij als eerste nog levende en zittende president inzet is van een film?
XD: ‘Hmmm, een interessant punt. Sarkozy zegt dat hij de film niet wil zien maar we weten natuurlijk nooit helemaal zeker of hij hem stiekem toch niet ergens kijkt. Dat sluit ik niet uit en zou er ook niet van opkijken. De man wil alles onder controle hebben en kan het vanuit die positie waarschijnlijk niet eens met zichzelf verantwoorden om de film niet te gaan zien. Bij een perfectionist als Sarkozy zal dat vroeg of laat toch gaan knagen.’
Hij zal wel wachten op de DVD…
XD: ‘waarschijnlijk wel…’
Constant Hoogenbosch
©Movie Machine 2011
