Hij is sinds 04.30 in touw en heeft al een lange dag vol vragen en antwoorden achter de rug als ik bij Michael Nyqvist aanschuif in het Ambassade hotel in Amsterdam. Hij is wijselijk uit de loom makende zon gaan zitten en ondanks de onchristelijke uren en de zichtbare vermoeidheid is Nyqvist goed geluimd. Wat wij op dat moment nog niet weten is dat het een boeiend gesprek wordt vol onverwachte wendingen over de perfectie in acteren, nazi’s, Nijmegen en 3 maal Millennium.
Er is een blik van herkenning wanneer ik Nyqvist de hand schudt. We spraken elkaar twee jaar geleden kort tijdens Film by the sea in Vlissingen toen Nyqvist de prijs in ontvangst nam voor As it is in heaven, de door het publiek gekozen favoriet van tien jaar Film by the sea. Toen konden we in het gewoel slechts enige woorden wisselen. Nu zijn het er meer.
Hij is net naar Parijs verhuisd zo laat hij weten. Hij moest toch even weg uit Zweden. Zijn broer woont ook in Parijs. Dure panden hoor constateert Nyqvist met een zucht.
MN: “Is dat hier in Amsterdam ook zo?”
CH: “Het zal niet veel anders zijn dan in iedere andere wereldstad. Zeker hier aan de Herengracht maar Parijs zal toch nog wel een factor duurder zijn, schat ik zo. Het zijn ook veel oude panden waar nogal wat onderhoud aan is.”
MN: “Haha, en die moet je dan nemen met de lusten en de lasten onder het mom van take it or leave it.” Nyqvist werpt een veelbetekenende blik naar buiten waar aan de overkant van de gracht een paar statige grachtenpanden staan die de tand des tijds niet geheel ongeschonden hebben doorstaan.
CH: “Zeker als ze een monumentale status hebben.”
Nyqvist blijkt een grote interesse te hebben in geschiedenis en van de historische panden schakelt hij al snel naar de Tweede Wereldoorlog. In Nederland, waar een aanzienlijk deel van de filmgeschiedenis ook nog eens teruggaat op deze zwarte bladzijde is dat uiteraard een inkopper.
MN: “Is Amsterdam eigenlijk gebombardeerd tijdens de Tweede Wereldoorlog.”
CH: “Nee, Amsterdam niet maar Rotterdam en Nijmegen, de stad waar ik zelf vandaan kom wel. Nijmegen werd zelfs gebombardeerd door de geallieerden.”
Dat maakt indruk.
MN: “Dat meen je niet!”
CH: “Toch wel. De geallieerde piloten dachten dat ze al boven Duitsland zaten en lieten de bommen vallen op het verkeerde gebied.”
MN: “Dat is echt vreselijk… dat moet vast een traumatische ervaring geweest zijn.”
CH: “Zeker, het werpt tot op de dag van vandaag een schaduw over de bevrijding die anderhalf jaar daarop volgde. Het laat sporen na. De oorlog speelt in Nederlandse films ook vaak een rol.”
MN: “Dat is in Zweden toch anders. Wij praten niet graag over de oorlog en maken er al zeker niet veel films over.”
CH: “Waar zit dat in denk je?”
MN: “Ik denk vooral door de rol die Zweden tijdens de oorlog speelde. We waren neutraal maar lieten ondanks dat toch Duitsers op doorreis door. Gelukkig hadden we ter compensatie toch nog Raoul Wallenberg en ergens was Stalin in die dagen een grotere bedreiging voor Zweden dan Adolf Hitler.”
Het is materie die Nyqvist zichtbaar bezighoudt. Hij gaat er nog eens goed voor zitten. Hij maakt zich in het verlengde hiervan ook zorgen over de huidige verrechtsing van de samenleving en het openbare leven.
MN: “Rechts spreekt tegenwoordig een andere taal maar zegt feitelijk nog steeds hetzelfde. We zien het overal in Europa de kop opsteken, in Frankrijk, in Zweden maar ook hier in Nederland. Ik heb zelf twee jaar lang bodyguards om mij heen gehad nadat ik gespeeld had in een toneelstuk naar werk van Primo Levi. Dat viel helemaal niet goed bij ultrarechts.”
CH: “Is dat het zelfde soort lieden waar Stieg Larsson onderzoek naar deed als oprichter van de antifascistische Expo-foundation? Hij werd verschillende malen met de dood bedreigd.”
MN: “Ongetwijfeld.”
CH: “Heb je Larsson ooit ontmoet voor hij in 2004 stierf?”
MN: “Ja, één keer en dat was maar heel kort. We zaten niet echt op één lijn hoor. Hij was toch echt een man van de barricades vol van Trotskistische idealen.”
Nyqvist balt zijn vuist als hij de Trotskistische idealen van Larsson noemt. Het was een man van de oude stempel, vurig en reactionair en dat zien we volgens Nyqvist ook terug in zijn werk. Larsson was politiek actief en bewoog zich in de Zweedse communistische arbeidersbeweging en schreef voor het Trotskistische tijdschrift Fjärde Internationalen.
CH: “Is Mikael Blomkwist het alter ego van Stieg Larsson?”
MN: “Ja, zonder twijfel. Je herkent gewoon veel van de man en zijn achtergrond in de boeken. We kunnen het ons nu niet meer voorstellen maar het koste Larsson aanvankelijk heel wat moeite om zijn Millennium boeken gepubliceerd te krijgen.”
CH: “Dat maakt het extra wrang dat hij nooit meer iets van het succes heeft kunnen proeven. Anderzijds kunnen we ons afvragen hoe hij vanuit zijn linkse achtergrond had gereageerd op het grote kapitalistische succes.”
MN: “Dat is inderdaad een interessante overweging.”
Het succes van de Millennium boeken is overweldigend. Dat geldt ook voor de filmtrilogie. Na de zegetocht in Scandinavië en Europa maken de films nu ook de overstap naar de Verenigde Staten. De remakes staan in de startblokken en regisseur David Fincher (Seven, Zodiac) heeft interesse getoond in de regie van The Girl with the dragon tattoo, hier verschenen als Mannen die vrouwen haten. Voor de vrouwelijke hoofdrol van Lisbeth Salander staat Carey Mulligan hoog op de verlanglijst. De mannelijke hoofdrol is nog niet gecast. Heeft Nyqvist vertrouwen in de Amerikaanse remakes?
MN: “Eerlijk gezegd niet zoveel. Nu heb ik ook niet zoveel op met de Amerikaanse commerciële film. Ik vraag me soms echt af waar die lui eigenlijk mee bezig zijn.”
CH: “Denk je dat de controversiële en complexe karakters Lisbeth en Mikael te vertalen zijn naar Amerikaanse remakes zonder al teveel polijstwerk.”
MN: “Nee, ze zijn zoals je al zegt gewoon te controversieel en dus zullen ze afgezwakt worden tot acceptabele en gladgestreken karakters.”
CH: “Zou je de rol in de Amerikaanse versie willen spelen of in een mogelijke volgende film. Het grote succes maakt immers dat een vervolg commercieel interessant is.”
MN: “Nee. Voor mij is Mikael Blomkvist een afgesloten hoofdstuk.”
Daarin sluit Nyqvist aan bij zijn vrouwelijke collega Noomi Rapace maar is toch minder stellig. Je weet nooit hoe het allemaal loopt zo laat hij weten. Er zijn nog verschillende verhalen van Larsson die nog niet uitgewerkt zijn. Daarnaast behoort ook het schrijven van een compleet nieuw scenario op basis van de beide karakters tot de mogelijkheden die zonder twijfel zullen worden besproken.
Het toeval wil dat de volgende film waarin we Michael Nyqvist zien uitkomt onder de Engelse titel The woman that dreamed about a man. In de film zien we de stormachtige relatie van een beroemde Deense kunstenares en modefotografe die tijdens haar professionele omzwervingen een man ontmoet die diepe gevoelens in haar losmaakt en haar hele leven inclusief relatie onderuit haalt.
CH: “Als ik de titel zo zie dan lijkt het wel of de film probeert mee te liften op het succes van de Millennium films. Het kan de titel van een Stieg Larsson roman zijn.”
MN: “Haha, je zou het bijna denken hé. Toch is het heel andere materie. Het is echt een uitstekende film van regisseur Per Fly over een bijzonder heftige relatie vol nare emoties.”
CH: “Alweer een complexe relatie met een evenzo complexe vrouw?”
MN: “Ja, maar toch anders. Toen ik The woman that dreamed about a man had gezien had ik meteen de neiging om al mijn ex-vriendinnen te gaan bellen om te vragen hoe het met ze ging.”
CH: “Heb je er moeite mee om jezelf in zo’n rol te zien? Er zijn veel acteurs en actrices die zichzelf niet kunnen zien op het doek en dus nooit hun eigen films zien?”
MN: “Nee, niet echt. Je leert er juist heel veel van. Ik ben bij de montage van films geweest waar ik in speel. Dan zie je jezelf keer op keer voorbij komen en ontgaat je werkelijk geen enkel detail meer. Je ziet wat je eigenlijk allemaal voor de camera doet en wat niet. Houdt je jezelf in, hoe is je houding? Dat zijn dingen waar je aan kunt werken.”
CH: “Kun je perfectie bereiken als acteur?”
MN: “Dat is heel moeilijk. Maar toen ik Marcello Mastroianni zag in Occi Ciornie van Nikita Mikhalkov (1987) zag ik dat het mogelijk was. Ik was met stomheid geslagen toen ik Mastroianni zag en besefte dat ik dat nog niet bereikt had. Perfectie is dus mogelijk.”
CH: “Heeft het met de rijpheid van een acteur te maken?”
MN: “Ja en ervaring en het steeds weer kritisch beschouwen van je eigen prestatie.”
Nyqvist is nog steeds zichtbaar onder de indruk van Mastroianni’s optreden in Occi Ciornie. Hoe graag zou ik de zichtbaar vermoeide Nyqvist met de prachtige herinnering aan Mastroianni’s optreden achterlaten en hem laten wegdromen in de gouden glorie van de cinema. Maar het wederzijdse afscheid brengt hem weer terug in de realiteit. Terwijl de volgende interview kandidaat in de startblokken staat veert hij ogenschijnlijk fris als een hoentje op van de bank voor een welgemeende handdruk en een compliment over de vragen. Of ik dit jaar nog in Cannes ben? Ik antwoord hem dat ik druk bezet man ben en even moet kijken of ik dat ga redden. Op dat moment realiseer ik mij dat ik dat tegen de man zeg die sinds 04.30 in touw is om in Nederland interviews te geven om vervolgens die avond weer terug te vliegen naar Stockholm. Drukte is relatief. Nyqvist lacht en ziet evenals ondergetekende de ironie van het antwoord. Een half uur met deze bijzonder sympathieke acteur werd tot een inspirerend gesprek dat schreeuwt om een vervolg. Misschien in Cannes.
Constant Hoogenbosch
©Movie Machine 2010
