TOP OF THE LAKE – NO ORDINARY PLACE. NO ORDINARY CRIME.NO ORDINARY DIRECTOR
“Kom je uit Amsterdam?” vraagt een bijzonder vriendelijke Jane Campion terwijl ze haar hoofd richting het raam van het Ambassade Hotel aan de Herengracht in Amsterdam beweegt. Buiten begint het te regenen. “Nee”, is mijn antwoord,” ik woon in Nijmegen, een stad die omgeven is door een prachtige natuur.” Er komt een twinkeling in de ogen van Jane Campion. “Dat klinkt goed.” En daar is de brug geslagen. Campion is een groot liefhebber van natuur en dat is direct zichtbaar in haar zojuist verschenen Tv serie Top of the Lake.
De opening van de serie grijpt je meteen naar de keel en laat vervolgens niet meer los. Het beeld van het jonge Aziatische meisje dat met een bijna emotieloos gezicht het ijskoude water van een meer inloopt, staat voor de rest van de serie op het netvlies gebrand. Het is de twaalfjarige en vijf maanden zwangere Tui Mitcham (Jacqueline Joe). Nadat ze uit het water is gehaald en in handen van de begripvolle rechercheur Robin Griffin (Elisabeth Moss) is gekomen, verdwijnt het meisje na een eerste verhoor van de aardbodem. Griffin zet alles op alles om het meisje, waarvan niet duidelijk is of ze nog leeft, terug te vinden. Voor Griffin een zaak die verschillende malen haar eigen verleden raakt, pijnlijke herinneringen losmaakt en in het plaatsje Laketop zaken boven tafel brengt die het daglicht niet kunnen verdragen.
Natuur als Paradijs
De natuur van het Zuidereiland, één van de twee grote eilanden waaruit Nieuw-Zeeland bestaat, vormt onmiskenbaar een karakter in de serie. Het was smullen voor cameraman Adam Arkapaw, die het ene na het andere adembenemende panorama in beeld mocht brengen. Het landschap vormt een karakter in de serie. Vanuit de lucht lijken mensen klein en onbeduidend en volledig op te gaan in de hen omringende natuur. Eenmaal op de grond zijn de gebeurtenissen geenszins onbeduidend.
Campion: “Zeker, we zien regelmatig longshots van de bergen en luchtopnames waarbij de mensen echt als minuscule figuurtjes rondlopen en volledig opgeslokt worden door de hen omringende natuur. En dat is ook zo als je daar rondloopt. Van bovenaf worden verhoudingen tussen mens en natuur nog eens onderstreept. In werkelijkheid ligt het gebied dat we in de serie laten zien rond Lake Wakatipu, vlak bij Queenstown op het Zuidereiland. Je ziet er echt prachtig, bijna onwerkelijke panorama’s van grasland tegen de achtergrond van besneeuwde bergtoppen. Ik heb zelf in dat gebied een huisje waar ik ieder jaar een tijdje doorbreng. Het is een echte wildernis en daar voel ik mij erg prettig.”
Een stukje paradijs op aarde?
Campion: “Ja, ik kan daar genieten van de natuur en echt over dingen nadenken. Het is ook de plaats waar ik ben begonnen aan het verhaal voor Top of the Lake. Ik wilde een mysterieus verhaal vertellen. Toen ik een stukje ging wandelen kwam ik een container tegen en een verbrande boomstronk. Ineens was daar het beeld van een meisje
dat het water van het meer inloopt. Van daaruit ben ik verder gaan bouwen aan het verhaal.”
Het is interessant om te zien in Top of the Lake dat het paradijs niet zo paradijselijk is. Het gebied dat Paradise wordt genoemd is omgeven door corruptie, gevallen mensen en zelfs moord. Goed en kwaad spelen een belangrijke rol in Top of the Lake. Als Tui op het briefje “No One” schrijft kan dat een verwijzing naar de duivel zijn. Het kwaad dat zijn intrede doet in Paradise.
Campion: “Ik ben wel geïnteresseerd in het concept van het Paradijs en zoals we Paradise neerzetten in de serie. We zien hoe allerlei mensen op zoek naar geluk naar Paradise komen. Het is de totale ironie. Ze komen naar de andere kant van
de wereld, naar een prachtig stuk natuur en vervolgens komen ze met niets anders in aanraking dan dood en verderf. Er is niet zoiets als een Paradijs en zeker niet op aarde.”
Daarbij heeft natuurlijk iedereen een ander idee bij het Paradijs.
Campion: “Inderdaad, het is een illusie, maar het is wel interessant om daar mee te spelen. Dat mystieke element vind ik ook belangrijk. Wie zijn wij en waar komen we vandaan, het blijven interessante vragen. Of we er ooit een antwoord op krijgen is een tweede, haha.”
Terug bij Hunter
Campion keert na jaren terug in Nieuw-Zeeland voor een productie en maakt de cirkel rond. Met The Piano (1993) werkte Campion zich met Holly Hunter naar de Oscars en waar Hunter in het begin van The Piano uit de woeste zee tevoorschijn komt, opent Top of the Lake met een klein meisje dat juist het water inloopt. Hunter keert ook terug in Top of the Lake.
Campion: “We hebben altijd contact gehouden na The Piano en kennen elkaar goed. Het succes van The Piano creëerde een sterke band, maar de samenwerking was ook erg prettig.
U baseerde het karakter van GJ (Holly Hunter) op iemand die in uw eigen leven een belangrijke rol heeft gespeeld.
Campion: “Inderdaad, het karakter van GJ is deels een hommage aan UG Krishnamurti. Hij was een bijzondere man die zich als mens op prachtige wijze vrij kon maken. Hij was een goede vriend, die helaas niet al te lang geleden is overleden. Hij was misschien wel de enige echt vrije mens op aarde.
Wat maakte hem zo bijzonder?
Campion: “Het belangrijkste was eigenlijk dat hij ondanks zijn geheel eigen leefwijze niemand de les leerde en dwong om zijn leefwijze te volgen. Hij werkte meer als een inspiratiebron dan als een leermeester en vroeg jou ook om niets. En al helemaal niet om erkenning. Dat zien we ook wel terug in het karakter van GJ. Ze leeft haar eigen leven op een manier die haar aanstaat en verplicht niemand haar te volgen.”
GJ is in Top of the Lake eigenlijk een vreemd karakter als het om het verhaal gaat. Ze is een soort deus ex machina. Ze arriveert zonder achtergrond uit het niets, duikt enige malen in het verhaal op en blijft, tot en met haar plotselinge vertrek, een enigma.
Campion: “Dat maakt haar ook zo intrigerend. Ze arriveert daar ineens met een groep vrouwen in een haar onbekende wereld met evenzo onbekende machtsverhoudingen. En ze stoort zich daar helemaal niet aan. Ze staat buiten die wereld en het verhaal. Naast het mysterie rond de verdwenen Tui hebben ook de vrouwen allemaal hun eigen verhaal en geschiedenis. Het is die geschiedenis die hen samenbrengt onder de vleugels van GJ. En uiteindelijk dus ook Tui en Robin. Het feit dat al die vrouwen, Tui en Robin hun weg vinden naar GJ, maakt haar tot een sleutelfiguur in de serie zonder dat ze direct deel uitmaakt van de zoektocht en het misdaadverhaal rond Tui. Daarbij vond ik het ook wel intrigerend om eens te onderzoeken hoe zo’n kamp van samengekomen vrouwen zou werken. Vrouwen die een deuk hebben opgelopen en menen dat ze hun waarde voor mannen en de samenleving hebben verloren.”
De Schot Mullan
GJ is een krachtig karakter. Dat geldt ook voor Matt Mitcham, uitstekend vertolkt door de Schotse acteur Peter Mullan. Waar GJ een groep vrouwen onder haar hoede heeft, zwaait hij met harde hand de scepter over een totaal ontwricht gezin en een criminele organisatie. Daarbij vormt hij ook een van de belangrijke boegbeelden in het plaatsje Laketop, waar de dienst wordt uitgemaakt door een gemeenschap van mannen. Mitcham is daarin welhaast een natuurkracht van dinosaurussen proporties, maar op momenten ook ondoorgrondelijk.
Campion: “Ja, de confrontatie tussen zijn robuuste, brute mannelijkheid en de krachtige vrouw GJ is prachtig. Mitcham heeft dit soort vrouwen waarschijnlijk nog nooit gezien. Dat ze hem aanvankelijk heel hoffelijk thee aanbieden brengt hem even van zijn stuk, maar valt ook al snel heel verkeerd. En toch, onder die brute omgangsvormen zit ergens een hart. Een hart dat Tui liefheeft. Hij kan alleen niet goed omgaan met die liefde en zeker niet op de manier als een ‘normale’ vader zou doen. Hij kan geen goede vorm voor zijn liefde voor Tui vinden. Dat maakt hem ergens best tragisch.”
Waarom hebt u ervoor gekozen om Peter Mullan zijn zware Schotse accent te laten behouden?
Campion: “Haha, ik zou mij Peter niet eens voor kunnen stellen zonder zijn Schotse accent. Er zijn best veel mensen van Schotse afkomst in Nieuw-Zeeland en het is daarom ook niet zo vreemd. Ik zag Peter voor het eerst in Tyrannosaur (2011) en was toen al meteen onder de indruk van zijn optreden. Voor Top of the Lake bezocht hij een zwaarbewaakte gevangenis, waar zijn zus toevallig werkt, om te zien hoe dit soort zware jongens handelen en denken.”
De Amerikaanse Moss
Voor de rol van Robin koos Campion de Amerikaanse actrice Elisabeth Moss, vooral bekend geworden door haar rol in de Tv serie Mad Men. In eerste instantie zou de rol naar Anna Paquin gaan, die op 11-jarige leeftijd onder hoede van Campion een Oscar scoorde voor haar rol in The Piano. Paquin kon de hoofdrol in Top of the Lake niet spelen omdat ze zwanger was. Campion kwam uit bij Elisabeth Moss.
Campion: “Het was eigenlijk andersom. Moss had het scenario in handen gekregen en wilde graag auditie doen. We wilden in eerste instantie gaan voor een Engelse, Australische of Nieuw-Zeelandse actrice, maar toen ik hoorde van haar aanvraag raakte in geïnteresseerd.”
Toen Moss de rol kreeg leverde dat wel wat problemen op met de Australian Broadcasting Corporation.
Campion: “Klopt, ABC was één van de vier grote financiers van de serie en toen de Amerikaanse Elizabeth werd gecast trokken zij zich terug. Ze waren het niet eens met onze casting, maar ik vind dat de casting gewoon hoort bij onze creatieve invulling en aanpak. Ze was gewoon de beste keuze voor de rol en we waren niet van plan dat te veranderen. Ook een beetje vreemd overigens wanneer je realiseert dat Australische acteurs ook gewoon in Amerika werken.”
Het avontuur op televisie …
Campion werkte begin jaren negentig al voor televisie met de miniserie An Angel at My Table (1990), die later ook als bioscoopfilm werd uitgebracht. Ze is er heel duidelijk over. Film heeft weinig uitdagingen meer en Campion meent zelfs dat het medium aanmerkelijk conservatiever is geworden dan televisie. Het grote avontuur ziet zij nu in televisie. Het idee voor een Tv serie ontstond toen Campion werkte aan de film Bright Star, de liefdesgeschiedenis van dichter John Keats en Fanny Brawne.
Campion: “Ik zat thuis wat televisie te kijken en zag toevallig op HBO de serie Deadwood (2004). Ik was echt onder de indruk over wat ik zag en vond het echt geweldig. Het was compleet anders dan iets wat ik daarvoor op televisie gezien had. Het maakte toch wel iets bij me los. De aanpak van het verhaal, de uitwerking van de karakters en de aangesneden materie waren een openbaring.”
Top of the Lake wordt wel eens vergeleken met Twin Peaks.
Campion: “Kijk ik ben een groot liefhebber van David Lynch. Ik vond Blue Velvet (1986) echt geweldig en heb ook Twin Peaks (1990) in één adem uitgekeken. Misschien zijn er wel raakpunten met Top of the Lake, maar de serie is natuurlijk korter en compacter en staat toch meer met beide benen in de realiteit. Een realiteit die knap duister en grimmig is.”
Opdrachtgever BBC gaf Campion vrijwel carte blanche voor de serie. Dat ze met een misdaadserie kwam zal menigeen verrast hebben.
Campion: “Ja, en toch heb ik altijd met veel plezier misdaadromans gelezen, zoals de Millennium trilogie van Stieg Larsson. Toen ik begon met zijn boeken, had ik al wel een idee voor een eigen verhaal. En ik heb begrepen dat die nieuwe serie, The Bridge ook heel goed is. Die heb ik nog niet gezien.”
Ik las enige tijd geleden een quote van u: “Tragedy makes you grow up” – dat is best een harde les voor Tui in Top of the Lake.
Campion: “Klopt, maar het is helaas harde werkelijkheid.
Kunnen we nog uitzien naar een vervolg op Top of the Lake?
Campion: “We spelen met het idee…”
Wordt het dan wederom een verhaal rond Robin Griffin?
Campion: “Ja, we moeten eerst alleen weer een smerige en duistere misdaad voor haar vinden, haha”
Top of the Lake is nu verkrijgbaar op DVD en Blu-ray.
Interview: Constant Hoogenbosch
